تحلیل محتوای مقالات جلد اول دایر ه المعارف پزشکی اسلام و ایران

در این پژوهش به تحلیل محتوای مقالات دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و روش انجام آن تحلیل محتوا می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تنها جلد منتشر شده دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد اول) است که حاوی 389 مقاله می باشد و به علت محدود بودن جلدهای منتشر شده دایره المعارف، در این پژوهش نمونه گیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد 1 مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری داده ها مقالات مورد مطالعه قرار گرفت و داده های مورد نیاز در سیاهه کنترلی که براساس سؤالات اساسی پژوهش تنظیم شده بود، درج گردید. نتایج حاصل از این بررسی به این شرح است: مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایره المعارف نشان داد که اکثر آن ها (75/43%) دارای مدرک کارشناسی ارشد می باشند و زنان (34/52%) بیش از مردان (66/47%) در تولید مقالات مشارکت داشته اند. همچنین بیشتر پدیدآورندگان (19/92%) دارای ملیت ایرانی هستند. مطالعه وضعیت مقالات دایره المعارف نشان داد که از 389 مقاله مورد بررسی، 370 مقاله (12/95%) تألیف و 19 مقاله (88/4%) ترجمه بوده است؛ از این بین، 219 مقاله (3/56%) به موضوع اعلام و اشخاص، 106 مقاله (25/27%) به موضوع مباحث خاص، 41 مقاله (54/10%) به موضوع کتاب ها و تألیفات، 15 مقاله (85/3%) به موضوع کلیات و 8 مقاله (06/2%) به مباحث متفرقه تعلق دارند. هر مقاله به طور میانگین 2.64 صفحه از دایره المعارف را شامل می شود و در هر مقاله به طور متوسط 16.58 استناد به کار رفته است. همچنین، از بین مقالات مورد بررسی تنها در 93 مقاله مجموعاً 106 تصویر به کار رفته است و 296 مقاله فاقد تصویر می باشند. بررسی وضعیت استنادهای به کار رفته در مقالات دایره المعارف نشان داد که از کل 6451 استناد موجود در جلد 1، بیشترین استنادات (98/66%) به زبان غیرفارسی صورت گرفته است و تنها 02/33% از استنادات به زبان فارسی می باشد و به طور کلی، زبان عربی با 31/49% بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. در بررسی تاریخ انتشار استنادات مشخص شد که بیشترین استنادها (15/54%) دارای تاریخ انتشار میلادی هستند و پس از آن به ترتیب تاریخ هجری شمسی (8/36%) و هجری قمری (84/4%) وجود دارند. بررسی ها نشان داد پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، ابن ابی اصیبعه با فراوانی 128 و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب عیون الانباء فی طبقات الاطباء (به زبان عربی) اثر ابن ابی اصیبعه با فراوانی 123 می باشد. همچنین هیچ رابطه معناداری بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات یافت نشد؛ درحالی که مشخص شد بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد..